Stres Nedir? Stres Yönetimi Nasıl Yapılır?

Stres Nedir? Stres Yönetimi Nasıl Yapılır?

Stres günlük yaşamda sıklıkla karşılaşılan, doğru yönetilmediği zaman kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen bir sorundur. Günlük yaşamda karşılaşılan zorluklar karşısında vücudun geliştirdiği doğal bir savunma refleksi olan stres, herkesin yaşamının bir döneminde karşılaştığı bir durumdur. Stresi azaltma ve başa çıkma yöntemleri hakkında klinik psikologlardan bilgi almak mental sağlığınızı korumanıza ve geliştirmenize yardımcı olabilir.

Stres Nedir?

Stres, yaşamda karşılaşılan değişiklikler ve zorluklar karşısında vücudun verdiği doğal bir tepkidir. İnsan vücudu içsel ve dışsal uyaranlar karşısında uyum sağlayabilmek için çeşitli savunma mekanizmaları geliştirir. Stres de vücudun uyaranlar karşısında geliştirdiği savunma mekanizmalarından bir tanesidir. Ancak insanların günlük hayatta karşılaştıkları olaylar ve durumlara uyum sağlama süreçleri birbirinden farklıdır. Bu nedenle stresi yaşama ve stresle mücadele etme biçimi de kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.

Stres hakkında literatürdeki ilk bilimsel çalışmaları yapan endokrinolog Hans Selye, stresi Genel Uyum Sendromu adını verdiği üç aşamadan oluşan bir uyum süreci olarak değerlendirmektedir. Selye’ye göre stres altındayken insan vücudu öncelikle alarm aşamasına geçerek “savaş” ya da “kaç” tepkisi geliştirir. Bu süreçte böbrek üstü bezlerinden salgılanan adrenalin ve kortizol hormonlarının da etkisiyle kan basıncında ve kalp ritminde yükselme gibi fizyolojik tepkiler görülebilir. Kişiler alarm aşamasına uyum sağlamayı başarırsa strese karşı direnç aşamasına geçerler. Direnç aşamasında ise kan basıncı ve nabız yavaş yavaş normale dönmeye başlar. Ancak bu süreç uzun sürer ve kişi stresle başa çıkma noktasında başarısız olursa tükenmişlik aşaması olarak adlandırılan sürece geçilir ve kişi baş ağrısı, kas ağrısı gibi diğer fiziksel semptomlara açık hale gelir.

Dünya Sağlık Örgütü, sağlığı sadece hastalık ve sakatlığın olmaması değil fiziksel, zihinsel ve sosyal açıdan tam bir iyilik hali olarak tanımlar. Bilim insanlarının stres hakkındaki çalışmalarından da anlaşılacağı gibi stres, insan bedeninde zihinsel etkileri olduğu kadar fiziksel etkileri de olan bir durumdur. Bazı durumlarda stres, sınavlarda başarılı olmak gibi insanların günlük hayattaki bazı görevlerini yerine getirmesine yardımcı olur. Bu stres türüne iyi stres adı verilir. Östres olarak da bilinen bu stres türü hayatta karşılaşılan zorluklar karşısında insanları daha hazır hale getirebilir. Ancak uzun süre devam eden ve kişilerin başa çıkmada zorluk yaşadıkları kötü stres uzun vadede kişinin genel sağlık durumunun ve refahının bozulmasına neden olabilir. Bu nedenle Prime Sağlık Programımızda alanında yetkin sağlık uzmanlarımızla detaylı olarak görüşerek stresle başa çıkma yolları hakkında yardım alabilir ve sağlıklı yaşama dair almak istediğiniz hizmet ve ürünlerle ilgili bilgi edinebilirsiniz.

Stresin Nedenleri Nelerdir?

İnsanların yaşamda karşılaştıkları zorluklar karşısında geliştirdikleri tepkiler farklıdır. Bu nedenle stresin nedenleri de kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Buna göre başlıca stres sebepleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Sağlık Sorunları: Doğal yaşlanma süreci, kişinin bir sağlık sorunu bulunması veya aniden bir sağlık sorunu ile karşılaşması insanların yoğun stres yaşamasına neden olabilir. Ayrıca uzun süre hasta bakmak zorunda kalan kişilerin de pek çoğunun stres altında olduğunu gösteren bazı çalışmalar vardır.
• Sosyal İlişkiler: İnsanların yakın çevresindeki insanlarla örneğin eşi, çocukları ve ebeveynleri ile yaşadığı bazı problemler stres nedeni olabilir.
• Maddi Problemler: Kişinin maddi olarak bazı sorumlulukları olması, ailesine veya kendisine maddi olarak yetemeyeceğini hissetmesi stresin başlıca nedenlerindendir.
• Duygusal Problemler: Başkalarına kendisini yeteri kadar ifade edemeyen, duygusal olarak kapalı kişilerin stres yaşaması daha olasıdır. Özellikle statü ve saygınlığını korumak isteyen kişiler duygularından bahsetme noktasında daha çekimser olabilir.
• İş Hayatı Zorlukları: Yapılan çeşitli çalışmalar meslek hayatının getirdiği zorlukların başlıca stres nedenlerinden bir tanesi olduğunu göstermektedir. Örneğin, iş hayatında çok fazla sorumluluk üstlenen kişiler yoğun stres yaşamaya daha yatkın olabilir.

Sayılan stres unsurlarının yanı sıra sevilen birinin kaybı, ayrılık gibi hayatta karşılaşılan travmatik olaylar stresin kişisel sebepleri arasındadır. Bunların yanı sıra stres, çevresel faktörler nedeniyle de ortaya çıkabilir. Örneğin, ayrımcılığa maruz kalma, bulunulan çevre ile ilgili güvenlik endişesi yaşamak gibi durumlar kişiler için stres nedeni olabilir.

Stres Belirtileri Nelerdir?

Stres, her ne kadar ruhsal bir sorun olarak düşünülse de stres altındayken böbrek üstü bezleri uyarılarak bazı hormonlar salgılamaya başlar. Stres hormonlarının seviyesinin kandaki değişimi ile birlikte kişiler stresin ruhsal etkilerinin yanı sıra fiziksel etkilerini de hissetmeye başlar. Bir başka ifadeyle stres zihinsel ve ruhsal semptomlarla kendisini gösterebileceği gibi fiziksel semptomlarla da kendisini gösterebilir. Yapılan çeşitli çalışmalara göre stresin belirtileri şunlardır:

• Vücudun çeşitli yerlerinde ağrı ve sızı hissi,
• Kalp çarpıntısı,
• Sürekli yorgun hissetme,
• Uyku sorunları,
• Baş ağrısı ve baş dönmesi,
• Yüksek tansiyon (hipertansiyon),
• Çene sıkma davranışı,
• Mide ağrısı, mide bulantısı, kabızlık gibi sindirim sistemi problemleri,
• Cinsel isteksizlik,
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması,
• Yoğun kaygı,
• Depresyon,
• Panik atak veya panik bozukluk,
• Alkol ve sigara gibi zararlı maddelere bağımlılık,
• Aşırı yemek yeme veya iştahsızlık.

Stresin yaygın rastlanan belirtileri yukarıdaki gibi olmakla birlikte herkesin strese karşı verdiği tepki farklıdır. Özellikle stresle başa çıkma yolları hakkında bilgi sahibi olan ve stres yönetimi tekniklerini öğrenenler bu semptomları kontrol altına almayı başarabilir.

Stresle Nasıl Başa Çıkılır?

Stresle nasıl başa çıkılacağı noktasında arayış içerisinde olanların uzmanlardan yardım alması önerilir. Öncelikle stresli anlarda, stresin vücutta yarattığı kas ağrısı, mide ağrısı, baş ağrısı gibi fiziksel semptomların farkında olunması ve bunları kontrol altına alabilmek için adımlar atılması önemlidir. Bunun akabinde strese neden olan faktörlerin belirlenmesi gerekmektedir. Bu faktörlerden bazılarını kişiler kendi yöntemleri ile değiştirebilirken diğerleri için yardım almaları gerekebilir.

Bunların yanı sıra başlıca stresi yenme yolları aşağıdakiler gibidir:

• Düzenli ve Sağlıklı Beslenme: Tüketilen besinlerin ruh sağlığını etkilediğini gösteren pek çok bilimsel çalışma vardır. Sağlıklı bir yaşam için gerekli olan vitamin ve mineraller bakımından zengin bir beslenme biçimi stresi yönetmeye yardımcı olabilir.
• Bağımlılık Yapan Alışkanlıklardan Uzak Durmak: Çoğu zaman insanlar sigara ve alkol gibi zararlı maddelerin kullanımının stres azaltma yöntemleri arasında olduğuna dair yanlış bir inanış içerisindedir. Ancak sanılanın aksine sigara ve alkol kullanımı stresin etkilerinin kötüleşmesine neden olabilir.
• Egzersiz Yapmak: Özellikle temiz havada yapılan egzersizler stresi yenmeye yardımcı olabilir.
• Düzenli Uyku: Stres altındayken uyku problemleri ile sık karşılaşılabilir. Ancak düzenli ve yeterli uyku stresle mücadele edebilmek için önemlidir. Uyku konusunda zorluk yaşayanların gerekirse profesyonel yardım alması önerilir.
• Kendine Karşı Nazik Olmak: Stres anında insanların büyük çoğunluğu kendisine karşı acımasız olabilir. Ancak her insanın kötü anlarının olabileceğini unutulmaması ve bu anların geçici olduğunun farkında olması önemlidir.

Size özel atanacak Prime Sağlık uzman kadromuz ile sadece strese bağlı ortaya çıkan mevcut sorunları tedavi etmekle kalmıyor aynı zamanda stresle başa çıkma yollarını size öğretmek için çalışıyor, size özel yol haritası hazırlıyoruz. Prime Sağlık Programı ile hayat boyu sağlıklı kalma halinizi korumak için uzman ekibimizle her an yanınızdayız.

Kaynakça:

https://www.who.int//news-room/questions-and-answers/item/stress/?gad_source=1&gclid=CjwKCAjwooq3BhB3EiwAYqYoEnw5gMaSSNFwmUFb0boyQ6rQEiLKhHKBa9VnEYG6hjIYlLE3iVfDiRoCt0IQAvD_BwE

• https://www.who.int//news-room/questions-and-answers/item/stress/?gad_source=1&gclid=CjwKCAjwooq3BhB3EiwAYqYoEnw5gMaSSNFwmUFb0boyQ6rQEiLKhHKBa9VnEYG6hjIYlLE3iVfDiRoCt0IQAvD_BwE
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5915631/
• https://www.medicalnewstoday.com/articles/eustress-vs-distress#comparison
• https://www.healthline.com/health/stress-causes#personal-problems
• https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/11874-stress
• https://www.mentalhealth.org.uk/explore-mental-health/publications/how-manage-and-reduce-stress